Harf Devrimi

95 yıl önce bugün 1 Aralık 1928’de gazeteler, dergiler ve tüm yayınlar yeni Türk harfleri ile ilk baskılarını yapıyorlardı. Türkiye Cumhuriyeti 5. yaşını yeni doldurmuş; 3 gün sonra 1 Kasım’da yeni Türk harfleri kanunu kabul edilmişti. O yıl Türkiye’nin yıl yöneticisi Jüpiter’di ve gökyüzündeki Jüpiter aynı şimdi olduğu gibi Boğa burcundan geçiyordu. İkinci ayın yani 29 Kasım-29 Aralık döneminin ay yöneticisi Satürn’dü; Jüpiter’in sembolize ettiği kanun artık uygulanmaya başlıyordu. O dönem Neptün daha yeni Başak burcuna geçmişti ve Türkiye’nin iletişimi, gazete, dergi gibi günlük yayınları temsil eden 3. Ev’inde yolculuğuna başlamıştı.

Aslında Latin alfabesi Osmanlı modernleşme döneminde, 19. yy. ortalarında gündeme gelmiş bir konuydu. O kültürle büyüyen cumhuriyetin kurucu kadroları için bu konu en başından beri gündemdeydi ama tam da 17 Haziran’da olan 26° İkizler tutulmasından bir hafta sonra 26 Haziran’da Türk dilinin Latin harflerine uygun olup olmadığını inceleyecek komisyon toplandı. İkizler direkt iletişimle ilgili ve Türk halkını da temsil eden bir sembol. Bu yöndeki planlar ilk kez Temmuz 1928’de Atatürk tarafından açıklandı. 29 Ekim 1928’de genç cumhuriyet yeni yaşına 5° Boğa burcunda, Jüpiter ile tam kavuşumlu bir dolunayla girdi. Dolunay tam Türkiye’nin Güneş’inin karşısında oluyor ve büyük bir devrim tamamına eriyordu.

İşte 1 Aralık 1928’de, yine bir İkizler dolunayı sonrası artık basılı tüm yayınlarda yeni Türk Alfabesini kullanma zorunluluğu başlamıştı. Bu dönem, her bir sembolü ile kadın güçlenmesinin devreye girmesi, artık okuyacak, yazacak, meslek sahibi olacak ve erkek ile birlikte hayata katılacak kadınların temsiliydi. Nitekim 1,5 yıl kadar sonra, bu kez Jüpiter İkizler burcuna geçtiğinde, önce belediye seçimlerine katılma hakkı ve sonra süreç içinde kadınlara seçme ve seçilme hakkı veren kanunlar da kabul edilecekti. Ama doğrusu yüz yıl sonra bazı kafalar hala değişmedi.

Hep düşünüyorum, nasıl olur da Cumhuriyetin ilk 15 yılı Türk tarihindeki gelmiş geçmiş en büyük devrimlerin yaşandığı bir dönem olabildi? Bu da başka bir yazının konusu olsun.